اثر عقود نسبت به اشخاص ثالث
یعنی اگر عقدی تشکیل شد آیا این عقد نسبت به اشخاص ثالث هم موثر است یا نیست.
اصلی به نام اصل نسبیت قراردادی یا اصل نسبی بودن قراردادها وجود دارد.این اصل به این معناست که عقد و قرارداد فقط نسبت به طرفین قرارداد ویا قائم مقام قانونی آنها موثر است.نسبت به اشخاص ثالث اثری ندارد.یعنی من و شما نمی توانیم قراردادی را منعقد کنیم و یک تکلیفی را بر عهده شخص ثالث قرار دهیم.
ماده231«معاملات و عقود فقط درباره طرفین متعاملین و قائم مقام قانونی آنها موثر است مگر در مورد ماده 196».
یعنی این اصل استثنایی هم دارد.و آن استثناء زمانی است که در ضمن یک عقد تعهدی به نفع شخص ثالث انجام شده باشد.پس عقد به ضرر شخص ثالث امکان پذیر نیست اما به نفع او ممکن است.مثلا ما در عقد صلح می بینیم پدری یک قطعه زمین خود را به نفع پسر خود صلح می کند منتهی در ضمن این عقد شرط می کند که تازمانیکه مادرش زنده است از او نگهداری کند.در اینجا قرارداد بین پدر و پسر است اما در ضمن آن تعهدی هم به نفع شخص ثالثی انجام می شود.
ماده 768«در عقد صلح ممکن است احد طرفین در عوض مال الصلحی که می گیرد متعهد شود که نفقه معینی همه ساله یا همه ماهه تا مدت معین تادیه کند این تعهد ممکن است به نفع طرفین مصالحه یا به نفع شخص یا اشخاص ثالث واقع شود».
اثر عقود نسبت به اشخاص ثالث
در حقوق جاری، اصلی به نام اصل نسبیت در قراردادها وجود دارد. این اصل به این معنا است که روابط حقوقی که از طریق انعقاد عقود و تنظیم قراردادها به وجود می‌آید، صرفاً طرفین آن را ملتزم و متعهد به اجرای مفاد آن می‌نماید. این موضوع بدین معنا است که اگر عقدی تشکیل شد، آثار آن به اشخاص ثالث سرایت ندارد. یعنی دو نفر نمی‌توانند قراردادی را منعقد کرده و تکلیفی را بر عهده شخص ثالث قرار دهند. براین اساس قانون مدنی، مقرر می‌دارد، معاملات و عقود فقط درباره طرفین متعاملین و قائم‌مقام قانونی آنها مؤثر است.
درعین‌حال این اصل استثناهایی نیز دارد و آن زمانی است که در ضمن یک عقد، تعهدی به نفع شخص ثالث انجام‌شده باشد و لذا عقد به ضرر شخص ثالث امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه به نفع او باشد. به‌طور مثال در عقد صلحی فردی آپارتمانی را بلاعوض به دیگری صلح کند اما در ضمن آن شرط شود که تا زمانی که مادرش زنده است، از او نگهداری کند. دراین مورد قانون مدنی مقرر می‌دارد: «در عقد صلح، ممکن است احد طرفین در عوض مال‌الصلحی که می‌گیرد، متعهد شود که نفقه معینی همه‌ساله یا همه ماهه تا مدت معین تأدیه کند. این تعهد ممکن است به نفع طرفین مصالحه یا به نفع شخص یا اشخاص ثالث واقع شود.»
ازجمله موارد دیگر معامله فضولی این است که شخصی برای دیگری یا با مال دیگری معامله می‌کند، بدون اینکه نماینده یا مأذون از طرف او باشد. این معامله ممکن است تملیکی مانند آنکه شخصی مال دیگری را بدون اذن مالک به دیگری بفروشد، یا عهدی مانند آنکه شخصی به‌حساب شخص دیگری متعهد شود که عملی را برای طرف دیگر معامله انجام دهد، باشد.
لینک کوتاه مطلب : https://www.vakilraygan.ir/?p=650
