
در خصوص بررسی عمدی یا غیرعمد بودن قتلی که در حوادث رانندگی پیش میآید در حالی که مجرم فاقد گواهینامه رانندگی است، میتوان گفت : بسیاری از مردم تصور میکنند که اگر راننده فاقد گواهینامه باشد قتلی که بر اثر تصادف رانندگی صورت میگیرد قتل عمدی است ولی باید توجه کرد که فقدان گواهینامه باعث تغییر ماهیت قتل از غیرعمد به عمد نیست.
طبق ماده ۷۱۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی سال ۷۵ در صورتی که راننده در زمان وقوع جرم موضوع ماده ۷۱۴ مست باشد یا فاقد گواهینامه رانندگی باشد یا با سرعت غیرمجاز یا سبقت غیرمجاز رانندگی کند یا وسیله نقلیه دارای عیب و نقص فنی باشد مجازات مرتکب بیش از دوسوم حداکثر مجازات مقرر در ماده ۷۱۴ خواهد بود که این مجازات (مجازات مقرر در ماده ۷۱۴ )شش ماه تا سه سال حبس است.
در موارد مقرر در ماده ۷۱۸ حداقل مجازات راننده دو سال و یک روز خواهد بود. با این کیفیت قانونگذار به جای اینکه چنین رانندهای را به دو مجازات موضوع مواد ۷۱۴ و ۷۲۳ محکوم کند به یک مجازات مقرر در ماده ۷۱۸ محکوم میکند و اصطلاحا گفته میشود که قانونگذار راننده مقصر را مشمول قاعده تعدد معنوی (البته در حکم تعدد معنوی) قرار داده است.
((بررسی عمدی و غیرعمد بودن قتل در حوادث رانندگی))
همچنین باید توجه داشت که صرف نداشتن گواهینامه رانندگی دلالتی بر آن ندارد که راننده فاقد گواهینامه الزما مقصر است. چه بسا رانندهای بدون گواهینامه باشد ولی دارای مهارت لازم برای رانندگی باشد ولی رانندهای دیگر با وجود داشتن گواهینامه فاقد مهارت لازم باشد.
بنابراین در صورتی که تصادفی بین دو وسیله نقلیه صورت بگیرد که راننده یکی از آنها فاقد گواهینامه و راننده یکی دیگر دارای گواهینامه باشد دادگاه باید صرف نظر از داشتن یا نداشتن گواهینامه ابتدا در مورد احراز تقصیر یکی از دو راننده به رسیدگی بپردازد و اگر راننده دارای گواهینامه مقصر شناخته شود راننده بدون گواهینامه از باب قتل هیچ گونه مسئولیتی نخواهد داشت و کل مسئولیت بر عهده راننده مقصر دارای گواهینامه مستقر خواهد شد. راننده فاقد گواهینامه فقط از حیث نداشتن گواهینامه وفق ماده ۷۲۳ به اتهام رانندگی بدون گواهینامه محکوم خواهد شد.
بنابراین نباید تصور کرد که نداشتن گواهینامه از نظر قانونگذار اماره تقصیر است. دلیل این استنباط این است که قانونگذار در ماده ۷۱۴ قانون مجازات مصوب ۷۵ و نیز تبصره ماده ۱۴۵ قانون مجازات جدید تقصیر را به بیاحتیاطی و بیمبالاتی تعبیر میکند و عدم مهارت را نیز یکی از مصادیق تقصیر میداند که عدم مهارت امری است که در عمل نمود پیدا میکند. بنابراین صرف نداشتن گواهینامه برای مقصر شناختن راننده کفایت نمیکند همچنان که صرف داشتن گواهینامه دال بر عدم تقصیر نیست.
((بررسی عمدی و غیرعمد بودن قتل در حوادث رانندگی))