مواد ۱۰ و ۱۱ قانون مجازات اسلامی قلمرو زمانی قوانین جزایی را مشخص کرده است. ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی به عطف به ما سبق نشدن قوانین کیفری اشاره کرده و ماده ۱۱ به اجرای فوری چند قانون با وضع قانون جدید اشاره کرده است.
قلمرو زمانی قوانین جزایی در ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی
ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی به اجرای مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی به موجب قانون قبل از وقوع جرم اشاره کرده و در ادامه به تأثیر قانون جدید در مجازات یا اقدمات تأمینی و تربیتی در صورت مساعدتر بودن به قانون تصریح کرده است.
((قلمرو اجرای قوانین جزایی در زمان))
ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی عبارتست از:
.«در مقررات و نظامات دولتی مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی باید به موجب قانونی باشد که قبل از وقوع جرم مقرر شده است و مرتکب هیچ رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل را نمی‌توان به موجب قانون مؤخر به مجازات یا اقدمات تأمینی و تربیتی محکوم کرد لکن چنانچه پس از وقوع جرم، قانونی مبنی بر تخفیف یا عدم اجرای مجازات یا اقدمات تأمینی و تربیتی یا از جهاتی مساعدتر به حال مرتکب وضع شود، نسبت به جرایم سابق بر وضع آن قانون تا صدور حکم قطعی مؤثر است. هرگاه به موجب قانون سابق، حکم قطعی لازم الاجراء صادر شده باشد به ترتیب زیر عمل می‌شود:
الف-اگر رفتاری که در گذشته جرم بوده است به موجب قانون لاحق جرم شناخته نشود، حکم قطعی اجراء نمی‌شود و اگر در جریان اجراء باشد اجرای آن موقوف می‌شود. در این موارد و همچنین در موردی کهر حکم قبلاً اجراء شده است هیچ گونه اثر کیفری بر آن مترتب نیست.
ب-اگر مجازات جرمی به موجب قانون لاحق تخفیف یابد قاضی اجرای احکام موظف است قبل از شروع به اجراء یا در حین اجراء از دادگاه صادرکننده حکم قطعی، اصلاح آن را طبق قانون جدید تقاضا کند. محکوم نیز می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم، تخفیف مجازات را تقاضا نماید. دادگاه صادرکننده حکم با لحاظ قانون لاحق، مجازات قبلی را تخفیف می‌دهد. مقررات این بند در مورد اقدام تأمینی و تربیتی که در مورد اطفال بزهکار اجراء می‌شود نیز جاری است. در این صورت ولی یا سرپرست وی نیز می‌تواند تخفیف اقدام تأمینی و تربیتی را تقاضا نماید.»
تبصره ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی اعلام کرده است: «مقررات فوق در مورد قوانینی که برای مدت معین و با موارد خاص وضع شده است، مگر به تصریح قانون لاحق، اعمال نمی‌شود.»
((قلمرو اجرای قوانین جزایی در زمان))
استثنائات قلمرو زمانی قوانین جزایی
ماده ۱۱ قانون مجازات اسلامی اعلام داشته است که:
«قوانین زیر نسبت به جرایم سابق بر وضع قانون فوراً اجرا می‌شود:
الف-قوانین مربوط به تشکیلات قضایی و صلاحیت
ب-قوانین مربوط به ادله اثبات دعوی تا پیش از اجرای حکم
پ-قوانین مربوط به شیوه دادرسی
ت-قوانین مربوط به مرور زمان
تبصره-در صورتی که در مورد بند (ب) حکم قطعی صادر شده باشد، پرونده برای بررسی به دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارسال می‌شود.»
لینک کوتاه مطلب : https://www.vakilraygan.ir/?p=257
