عفو
یکی از عواملی که سبب سقوط مجازات می گردد عفو شدن شخص می باشد در حقوق کیفری ایران دارای دو نوع است عفو یا به صورت عفو عام یا عفو عمومی است و یا خواص یا عفو خصوصی می باشد.
عفو عام
عفو عمومی به موجب قانون از طریق نهاد قانونگذاری اعمال می شود که این امر در ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی مطرح شده است. عفو عمومی اصولاً بعد از بحران های سیاسی و اجتماعی و انقلاب ها صورت می گیرد. کسی مشمول عفو عمومی قرار می گیرد که جرمی که مرتکب شده است قبل از تصویب قانون عفو عمومی باشد. باید توجه نمود که عفو عمومی در خصوص کلیه متهمان اعمال می گردد. یعنی اشخاصی که پرونده آنها در مرحله دادسرا می باشد و هنوز به دادگاه منتقل نشده است یعنی در خصوص آنها کیفرخواستی صادر نشده همچنین این نوع عفو شامل محکومان نیز می گردد.
عفو عمومی به موجب قانون صرفاً در جرائم تعزیری قابل اعمال می باشد و در صورتی که این عفو قبل از صدور حکم، باشد سبب توقف در تعقیب و دادرسی می‌شود و در صورتیکه بعد از صدور حکم باشد اجرای مجازات را متوقف کرده و به سبب آن آثار محکومیت نیز زایل می شود و از سجل کیفری فرد پاک می‌گردد.
عفو عمومی از قواعد آمره می باشد یعنی در صورتی که شخصی مستحق عفو باشد نمیتوان با توافق او را شامل عفو ندانست این نوع تخفیف غیر قابل تراضی و غیرقابل امتناع می باشد یعنی شخص مورد عفو نمی تواند از مشمول عفو شدن امتناع کند. همچنین نوع تمام مجازاتهای اصلی تکمیلی و تبعی را ساقط می کند. بنابراین عفو عمومی یکی از علل سقوط دعوای عمومی می باشد ولی رافع حقوق خصوصی و مسئولیت مدنی یا انتظامی نیست.
در رابطه با عفو عمومی لازم است به دو نکته توجه نمایید نکته اول اینکه عفو همه آثار محکومیت را منتفی می‌کند ولی هیچ تأثیری در پرداخت دیه و جبران خسارت شخص زیان دیده ندارد این موردی است که در ماده ۹۸ قانون مجازات اسلامی بیان گردیده است همچنین نکته دوم اینکه در صورتی که تعقیب شخص شروع شده باشد و قانون عفو عمومی در مورد جرم موضوع تعقیب تصویب بشود، در چنین مواقعی به موجب ماده ۹۷ و ۹۸ قانون مجازات اسلامی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد شد.
((عفو و انواع عفو))
عفو خاص
یکی دیگر از انواع عفو، عفو خاص یا عفو خصوصی و یا عفو رهبری می باشد این نوع به موجب ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی و بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی قابل اعمال می باشد. در برخی مناسبت های خاص از جمله اعیاد ملی و مذهبی مانند عید مبعث، عید قربان،عید غدیر، بیست و دوم بهمن، عید نوروز و عید فطر، در صورتی که قوه قضاییه عفو شخص را لازم بداند پیشنهاد عفو را به مقام رهبری ارائه می نماید و در صورتی که رهبر موافقت کند شخص مورد عفو واقع می شود مقام رهبری ناگزیر نیست لزوماً مجازات را عفو نماید بلکه می تواند مجازات را تخفیف دهد. عفو خاص بر خلاف عفو عام که هم شامل متهمان و هم شامل محکومان می‌شد صرفاً شامل محکومان می باشد، منظور از محکومان اشخاصی هستند که برای آنها حکم قطعی صادر گردیده است لذا متهم و شخصی که در خصوص او حکم صادر شده اما آن حکم قابل اعتراض می باشد مشمول عفو خاص قرار نمی گیرد. این نوع عفو شامل ساقط شدن تمام مجازات‌ها می گردد مگر مجازات قصاص که نوعی حق الناس میباشد و حدود که ساقط شدن آنها مشمول شرایط خاصی است و برخی جرائم مهم که مستلزم تصریح قانون گذار در قوانین و مقررات مربوط به عفو خصوصی می باشند همچنین عفو خاص رافع حقوق خصوصی و مسئولیت مدنی و انتظامی نمی باشد و موجب پاک شدن محکومیت از شناسنامه کیفری فرد نیز نخواهد بود.
جرایمی که هرگز عفو نخواهد شد
برخی از جرائم به موجب ماده ۲۵ آیین نامه کمیسیون عفو و مجازات مصوب ۱۳۸۷ مشمول عفو قرار نمی گیرند و آنها از این قرار هستند: قاچاق حرفه‌ای مواد مخدر، مواردی که مجازات آنها حق الناس است مثل قصاص، سرقت مسلحانه، تجاوز و زنای به عنف، مصادیق مهم جرایمی از قبیل جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس، ارتشاء و آدم‌ربایی، همچنین محکومان به جرایم مستوجب حد شرعی اعدام و رجم که جرمشان با شهادت شهود اثبات شده باشد.
لینک کوتاه مطلب : https://www.vakilraygan.ir/?p=307
